Vlinders in de buik, op je bord

Vrij Weekendmagazine - 28 maart 2015

Al twaalf jaar zijn de serviezen met haar penseelwerk de populairste van Nederland. De borden, kopjes en schotels met het ‘fruit & flower’-motief van Janneke Brinkman-Salentijn groeiden uit tot een begrip. Nu komt de Leidse kunstenares met een opvolger: het vlinderservies. ,,Vlinders staan voor de liefde’’, zegt ze. ,,Denk maar aan de vlinders in je buik.’’ Kijk hoe haar penseel over het papier danst. Een vloeiende beweging in het volle licht, bij het raam van haar atelier. Noem het maar haar creatieve broedplaats, deze werkruimte boven in het Leidse monument waar Janneke en Elco Brinkman wonen. Hier vertrouwt ze haar aquarellen toe aan geduldig papier. Precisiewerk met penselen, verf en water.Waarbij naast een creatieve hand ook het scherpe oog van de afgestudeerde biologe onmisbaar is. Janneke Brinkman-Salentijn werd bekend door de kalenders, het postpapier en het serviesgoed met haar fruit & flowers-motief. De borden, kopjes en schotels zijn inmiddels zó ingeburgerd, dat haar vaste aanhang vroeg om een verfrissend nieuw thema. Vlinders dus.

Biologie-docente

,,Vlinders sluiten helemaal aan bij mijn eerdere werk’’, vertelt de voormalige biologiedocente. ,,Want vlinders en bloemen hebben elkaar nodig. De vlinders komen af op de geur en de kleur van de bloemen om daar van de nectar te snoepen. Omgekeerd worden bloemen weer bestoven door die vlinders.’’ Ook de symboliek van vlinders weerspiegelt ze graag in haar werk. ,,Vlinders zijn vrolijk, luchtig en kwetsbaar. Met hun gefladder brengen ze het voorjaar en het optimisme dichtbij.’’ Het vergt precisie om de vormen en de kleuren van vlinders goed op papier te krijgen, legt ze uit. ,,Het doorschijnende van vlinders maakt het lastig om ze te tekenen.’’ Ter inspiratie leunt ze op twaalf dozen opgezette vlinders, die haar leidraad vormen. ,,Die dozen komen bij de universiteit vandaan. Mijn zoon heeft ze daar bij een veiling gekocht. Ze zijn jaren oud, maar nog helemaal intact. Ik ben er heel blij mee, want voor mij zijn deze vlinders geweldige voorbeelden: wetenschappelijk verantwoord en nog heel gevarieerd ook. Want er zitten zelfs prachtige exotische exemplaren bij. ’’

Natuurgetrouw

Bij haar schilderwerk probeert ze de taferelen zo natuurgetrouw mogelijk weer te geven. ,,De vlinders moeten wel passen bij de bloem die ik schilder. Een bessenvlinder zie je bij de bes. En een oranjetipje voelt zich thuis bij de vruchtjes van de pinksterbloem.’’ Bezorgd vertelt ze dat veel vlinders in ons land niet meer voorkomen. ,,We hadden zeventig soorten binnen onze landsgrenzen, inmiddels zijn daarvan zeventien soorten verdwenen. Gelukkig wordt het vlindervriendelijk tuinieren nu populair. Door herfstaster, kattenstaart, vlinderstruiken, judaspenning te planten, trek je vlinders aan. Veel liefhebbers haken daar op in. Ook houdt de overheid gelukkig steeds vaker rekening met vlinders, door beter bermonderhoud. Het rigoureuze maaien is voorbij, anders verdwijnen de eitjes, de rupsen en de poppen.’’

Queen

Met muziek van Bach en Queen brengt ze zichzelf in de sfeer om creatief te zijn. ,,Het perfecte licht en de rijkdom van vormen en kleuren van vlinders zijn geweldibronnen van inspiratie. Zodra ik de penselen pak, verdwijnt alle onrust van de wereld om me heen. Eigenlijk is het schilderen voor mij een vorm van mediteren. Dat komt omdat ik er zo veel in kwijt kan: mijn studie biologie, mijn gevoel voor kleur en vorm en mijn blijdschap over de waardering die ik krijg van het publiek. Want het is natuurlijk heerlijk als je weet dat je werk in zoveel huiskamers op tafel komt te staan.’’ Dat haar fruit & flower-servies zo populair is, brengt verwachtingen met zich mee rond haar nieuwe vlinderservies. ,,Het leuke is dat de twee serviezen zo goed te combineren zijn. De modellen en de basiskleuren van de kopjes en de borden zijn gelijk. Zelf gebruik ik het fruit & flower-servies bijvoorbeeld voor het hoofdmenu, terwijl ik het voorafje en het dessert serveer op borden met een vlindermotief. Dat sluit prima aan, want je herkent in beide toch hetzelfde handschrift. ’’ Zolang er bloemen en vlinders zijn, heeft ze inspiratie, vertelt ze. ,,Als ik gezond blijf en mijn ogen goed blijven, kan ik nog lang doorgaan. Enthousiaste reacties van het publiek prikkelen me altijd weer om de penselen te pakken.’’

Gezin als basis

Janneke Brinkman-Salentijn (1948) groeide op in Emmeloord en studeerde biologie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Daar leerde ze haar latere echtgenoot Elco Brinkman kennen. Hij is fractievoorzitter voor het CDA in de Eerste Kamer en spil in tientallen besturen. Ze hebben drie kinderen en acht kleinkinderen. De kunstenares noemt haar gezin ’de belangrijkste basis voor mijn werk’. ,,Elco is vaak weg, maar als het erop aankomt, zijn we er voor elkaar. Zeker nu hij ernstig ziek is geweest en ook onze kinderen gezondheidsproblemen hebben gehad, besef je weer hoe belangrijk het is om voor elkaar de stabiele factor te zijn. Als je samen door zo’n belangrijke periode heen komt, versterkt dat de band en krijgt alles wat erna komt een extra glans.’’ Om die glans vast te houden, gaan ze met de kinderen en kleinkinderen jaarlijks een week met vakantie. Voor de komende zomer hebben ze een huis in Spanje gehuurd.

Tekst: Jan Vriend
Foto: Peter van Evert